Co to jest zapalenie zatok?

Ostre zapalenie zatok to jedna z dziesięciu najczęściej występujących dolegliwości. Zwykle pojawia się wiosną i jesienią, w wyniku infekcji wirusowej. Początkowe objawy to ból w okolicy czoła i nosa, nasilająca się niedrożność górnych dróg oddechowych i podwyższona temperatura. Ostre zapalenie zatok łatwo pomylić z przeziębieniem, dlatego warto wiedzieć, jak je od siebie odróżnić.  

Zatoki przynosowe (przestrzenie zlokalizowane w obrębie czaszki) znajdują się pomiędzy jamą nosową a kośćmi, od których przyjmują nazwy (zatoki czołowe, sitowe, klinowe, szczękowe). Pokryte są błoną śluzową, która produkuje wydzielinę. Wytwarzany śluz odpowiada za ochronę przed zakażeniem bakteryjnym. Zatoki przynosowe pełnią m.in. funkcje: ochronną (chronią zarówno przed urazami mechanicznymi, jak i temperaturą), oddechową (nawilżają), a także wpływają na brzmienie naszego głosu. Nieleczony katar, przeziębienie,  a w niektórych przypadkach alergie, powodują blokadę ujścia zatok, wypełnienie ich nadmierną ilością śluzu, a w konsekwencji nawet zapalenie zatok. Innymi czynnikami, sprzyjającym zapaleniu zatok są uwarunkowania anatomiczne (np. skrzywienie przegrody nosa, przerost małżowiny, guzy zaburzające wentylację zatok) lub przebyte infekcje górnych dróg oddechowych. 

Jak rozpoznać ostre zapalenie zatok? Pierwsze objawy są związane z rodzajem zapalenia. Jeśli pojawia się silny ucisk u nasady nosa i ból za okiem, wówczas mamy do czynienia z zapaleniem zatok szczękowych. Gdy ból promieniuje do zębów, uszu i okolicy skroniowo-czołowej, zapalenie dotyka zatok szczękowych. Dolegliwości zlokalizowane nad łukiem brwiowym i na czole sygnalizują zapalenie zatok czołowych. Natomiast ból w okolicy tylnej części czaszki oznacza zapalenie zatok klinowych. Co istotne, we wszystkich rodzajach zapalenia zatok objawy nasilają się o poranku, podczas wstawania z łóżka oraz przy pochylaniu się.

Do typowych symptomów zapalenia zatok zaliczamy: obfitą, śluzowo-ropną wydzielinę z nosa, przewlekły katar, obrzęk błony śluzowej, podwyższoną temperaturę (około 38°C), zaburzenie węchu i smaku, ogólne osłabienie, zmęczenie, kaszel i przykry zapach z ust. 

Okres trwania dolegliwości decyduje o rodzaju zapalenie zatok. Tak więc zapalenie można podzielić na:

• ostre zapalenie zatok czyli infekcję, która zaczyna się nagle i trwa do czterech tygodni. Gdy jest leczona prawidłowo nie powoduje powikłań (np. zapalenia ucha).
• nawracające ostre zapalenie zatok, a więc występowanie co najmniej czterech epizodów zapalenia zatok w ciągu roku, które trwają od 7 do 10 dni i nie są jednocześnie przewlekłym zapaleniem zatok.
• zapalenie podostre trwające od 4 do 12 tygodni. Po takim czasie choroby nie dochodzi do zmian przetrwałych i możliwa jest regeneracja błony śluzowej zatok.
• przewlekłe zapalenie zatok będące efektem nieprawidłowo leczonego ostrego (często nawracającego) lub podostrego zapalenia zatok. W tym przypadku choroba trwa krócej niż 12 tygodni.
• zaostrzone przewlekłe zapalenie zatok czyli nagłe pogorszenie przewlekłego zapalenia zatok. Wówczas objawy ulegają zaostrzeniu, podnosi się gorączka i nasila ból. 

Z pomocą mogą nam przyjść odpowiednie leki. By udrożnić nos i zatoki, warto sięgnąć po tabletki Sudafed^® lub aerozole, np. Sudafed^® Xylospray lub Sudafed^® Xylospray HA. Tabletki, dzięki zawartości pseudoefedryny, eliminują uczucie ucisku w głowie i zatokach¹ spowodowane obrzękiem błony śluzowej nosa i nagromadzoną w górnych drogach oddechowych wydzieliną. Natomiast areozole Sudafed^® XyloSpray i Sudafed^® Xylospray HA, dzięki zawartości ksylometazoliny obkurczają naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa, dzięki czemu zmniejsza się jej obrzęk.

W wielu przypadkach stany zapalne zatok rozwijają się w następstwie przebytego przeziębienia. Dlatego tak ważne jest, by zapobiegać infekcjom wirusowym oraz dbać o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Lekarze zalecają, by spędzać czas na świeżym powietrzu każdego dnia, przez cały rok, bowiem wówczas hartujemy nasz organizm. Warto więc zadbać o codzienną aktywność poza domem. Można wybrać się na spacer, przejażdżkę rowerową czy jogging. Dzięki tzw. kąpielom powietrznym (które dają najlepsze efekty, gdy świeci słońce) zwiększamy odporność na wiele chorób.  

Lepszej odporności organizmu sprzyja również prawidłowa dieta bogata w witaminy i ważne dla naszego organizmu pierwiastki. Obowiązkowo w naszym jadłospisie powinny znaleźć się: owoce i warzywa (zawierające m.in. witaminę A, C, Beta-karoten, a także fosfor i potas), ryby (źródło cynku), czosnek (posiadający właściwości bakteriobójcze), cebula (chroniąca przed infekcjami) i zioła (np. herbatki ziołowe z rumianku, malin czy czarnego bzu). Te produkty zwiększają naszą odporność i pomagają zapobiec przeziębieniu. 

W okresie jesienno-zimowym powinniśmy unikać dużych skupisk ludzi, a w przypadku, gdy dopadnie nas katar zastosować leki odblokowujące, udrażniające nos i zatoki po to, by uniknąć zalegania śluzu w zatokach.    

1 Dotyczy uczucia ucisku w zatokach spowodowanego nagromadzoną wydzieliną i obrzękiem błony śluzowej nosa.

Bibliografia:

1. Choroby ucha, nosa i gardła z chirurgią głowy i szyi, opracowanie zbiorowe, Wrocław, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 2012.